Alert op vogelgriep bij kokmeeuwen



Op dit moment – half februari 2023 – zijn er signalen dat hoogpathogene vogelgriep tot verhoogde sterfte leidt onder kokmeeuwen in Frankrijk, België, Duitsland en Nederland. We willen iedereen oproepen om alert hierop te zijn en vondsten van zieke of dode kokmeeuwen door te geven. Vooral op slaapplaatsen en in broedkolonies, die vanaf maart bezet raken, kunnen zich kwetsbare situaties voordoen, doordat grote aantallen vogels hier dicht opeen verblijven met veel mogelijkheden voor virusoverdracht. Het tijdig signalen, informeren van lokale terreinbeheerders en opruimen van kadavers kan helpen om de sterfte op dit soort plekken te beperken.

Sinds de laatste week van januari is het aantal meldingen van zieke en dode kokmeeuwen dat DWHC en Sovon ontvingen, opgelopen. Hoogpathogene vogelgriep is inmiddels bevestigd bij in totaal vijf dode kokmeeuwen in de omgeving van Rotterdam, Dordrecht, de Europoort en Leiden (alle in Zuid-Holland) en bij Ermelo (Gelderland). Inzendingen uit Flevoland, Limburg, Noord-Brabant, Noord-Holland, Overijssel en Utrecht worden momenteel nog onderzocht.

Ook elders in Europa werd begin 2023 aanzienlijke sterfte bij kokmeeuwen vastgesteld, zoals in Frankrijk. [https://www.francetvinfo.fr/sante/maladie/grippe-aviaire/grippe-aviaire-les-mouettes-sont-decimees-par-la-maladie_5640599.html.] Vorig broedseizoen bleek de soort ook al gevoelig te zijn voor het hoogpathogene H5N1-virus, maar deze mate van sterfte werd toen in Nederland niet vastgesteld.

Slaapplaatsen van kokmeeuwen bevinden zich veelal op open water en broedkolonies liggen vaak op moeilijk bereikbare plekken, zoals op eilandjes of in open moeras. Er is momenteel geen volledig zicht op de situatie daar.

Ligging van meeuwenslaapplaatsen waar sinds 2000 Kokmeeuwen zijn geteld (links) en broedkolonies van Kokmeeuwen in 2019 (rechts).

Karkassen van besmette vogels kunnen een bron van besmetting zijn voor hun omgeving. Er zijn aanwijzingen dat het opruimen van deze karkassen helpt bij het dempen van de effecten van vogelgriepuitbraken, bijvoorbeeld door ervaringen hiermee tijdens de massale sterftegevallen in grote stern-kolonies in Nederland, bij kroeskoppelikanen in Griekenland en bij zwartvoetpinguïns in Namibië. Meer onderzoek is echter nodig om aan te kunnen geven in welke mate en bij welke soorten deze inspanningen helpen om blootstelling van gezonde wilde dieren aan hoogpathogene vogelgriep te beperken.

Eerstejaars (voor) en adulte Kokmeeuwen (achter) zijn momenteel nog goed van elkaar te onderscheiden. Geef bij een vondst van een dode Kokmeeuw ook de leeftijd door, zodat we meer zicht krijgen op de impact van vogelgriep op de populatie. (Foto: Roy Slaterus)

Weten wat er speelt is echter een vereiste om überhaupt tot actie te kunnen overgaan. Heb je zieke of dode vogels waargenomen, geef dit dan door, ook als het andere soorten betreft dan kokmeeuwen. Melden kan via de websites van het DWHC of Sovon. Voor meer informatie over het opruimen van dode vogels verwijzen we naar https://dwhc-dev.wp.hum.uu.nl/vragen/#opruimen.