Ook in 2019 konijnensterfte door VHS/RHD virus

Vaccineren gehouden konijnen blijft noodzakelijk

Foto: Margriet Montizaan

Net als afgelopen jaren krijgen Dutch Wildlife Health Centre en de faculteit Diergeneeskunde ook in 2019  het hele jaar door meldingen van dode konijnen. In augustus en september nam dit aantal toe. Onderzoek toonde aan  dat het viraal hemorragisch syndroom (VHS) nog steeds slachtoffers maakt. VHS wordt ook aangeduid met de afkortingen RHD en VHD voor respectievelijk Rabbit Hemorrhagic Disease en Viral Hemorrhagic Disease.  Een ziek konijn kan niet worden behandeld, maar bij een gehouden konijn is het wel mogelijk om met inentingen de ziekte voor te zijn. Hierbij is het belangrijk dat het dier voor beide in Nederland voorkomende VHS-typen wordt ingeënt.  Eigenaren kunnen hiervoor terecht bij de dierenarts.

De ziekte

VHS/RHD wordt veroorzaakt door het Rabbit Hemorrhagic Disease Virus (RHDV). Hiervan bestaan twee typen: het klassieke RHDV, ook wel RHDV-1 genoemd, en de nieuwe variant RHDV-2. Waar het klassieke RHD-1 virus sinds de jaren ’90 in Nederland konijnen voorkomt, is de nieuwe variant, RHDV-2, pas in 2010 voor het eerst in Frankrijk gevonden. Het heeft zich sindsdien over een groot deel van Europa verspreid en is in 2015 voor het eerst in Nederland aangetoond.

Besmette konijnen sterven door een hele acute ontsteking van de lever. De ziekte gaat meestal zo snel, dat ze uiterlijk nog geen ziekteverschijnselen vertonen maar zeer plotseling doodgaan. Niet alle besmette konijnen gaan dood: het percentage konijnen dat na besmetting sterft, varieert tussen de 5 – 70 %. Deze grote variatie zien we ook  onder wilde konijnen in Nederland, in het ene gebied wordt vrijwel geen effect gezien op het aantal konijnen, terwijl in het andere gebied in een afname van 75 – 90 % van de konijnenstand wordt gemeld. In tegenstelling tot het klassieke RHD-virus, gaan ook jonge konijnen, al vanaf 2 weken oud, dood aan de nieuwe variant RHDV-2.

Situatie

Hoe groot de konijnensterfte door RHDV is, is moeilijk aan te geven. Het is onmogelijk om aan de buitenkant van een konijn te zien waaraan het dier is doodgegaan. De meeste konijnenhouders laten hun dode konijn niet onderzoeken, maar ook van de wilde konijnen wordt slechts een heel klein aantal onderzocht. Gegevens over aantallen dode gehouden en wilde konijnen zijn niet te geven. Dit komt onder andere omdat er geen centrale registratie is van sterfte onder konijnen. Daarnaast zullen veel dode wilde konijnen niet worden opgemerkt, omdat deze deels onder de grond doodgaan, en/of snel worden opgeruimd door aaseters. En de ervaring leert dat konijnensterfte vaak niet gemeld wordt totdat het echt grote aantallen betreft.

Op onderstaande kaart staat weergeven waar de wilde konijnen met VHS zijn gevonden. Voor de gehouden konijnen met VHS, zijn de gemeenten gekleurd. Maar omdat slechts een zeer klein aantal dode konijnen daadwerkelijk is onderzocht, geeft de kaart geen compleet beeld van de verspreiding van de ziekte in Nederland. Ook uit de witte plekken van de kaart komen meldingen binnen van acute konijnensterfte die wijzen op RHDV-2. Vandaar dat gesteld kan worden dat het nieuwe virus in heel Nederland voorkomt.

Onderzoek

Alleen op basis van pathologisch onderzoek kan worden bepaald of het beeld van de leverontsteking past bij een besmetting met RHDV. Echter om te bepalen of het daadwerkelijk het RHD-virus is en zo ja, om welk type het gaat, is een specifieke aanvullende test noodzakelijk. Bij een deel van de bij DWHC onderzochte konijnen is deze aanvullende test uitgevoerd. Deze test wees steeds uit dat het aangetoonde type, net als in de voorgaande jaren, RHDV-2 betreft.

Besmettelijk

Het virus is zeer besmettelijk. Konijnen raken besmet door zowel direct onderling contact als indirect contact. Indirect contact kan bijvoorbeeld via contact met urine en keutels van besmette konijnen, en via o.a. besmet water, voedsel, kleding en handen. Ook in de uitwerpselen van roofdieren die een besmet konijn hebben gegeten, kan levensvatbaar RHD-2 virus aanwezig zijn.

Het RHD-virus is niet besmettelijk voor andere gezelschapsdieren zoals honden, katten, cavia’s en andere knaagdieren. Gehouden konijnen kunnen worden ingeënt.

Vaccineren

Het vaccineren van gehouden konijnen tegen RHDV-1 en RHDV-2 is niet verplicht. Maar om te voorkomen dat een gehouden konijn doodgaat door RHDV is het belangrijk om de gehouden konijnen in te enten. Hiervoor kunt u terecht bij uw eigen dierenarts. De konijnen die naar een tentoonstelling of jongdierendag gaan, moeten RHDV-2 ingeënt zijn om deel te mogen nemen.

Meer Informatie

DWHC website: https://www.dwhc-dev.wp.hum.uu.nl/ziekten/viraal-hemorragisch-syndroom-vhs/

Informatie voor houders van konijnen:
Faculteit Diergeneeskunde: Landelijke sterfte onder konijnen door virusziekte VHD
Kleindier Liefhebbers Nederland: VHD/RHDV situatie in Nederland – juni 2017

Informatie voor dierenartsen:
Informatie voor dierenartsen over de verschillende vaccins werkzaam tegen RHD
Landelijke sterfte onder konijnen als gevolg van VHD (Viral Hemorrhagic Disease