Merels en Usutu-virus

Persbericht van de Universiteit Utrecht d.d. 18 december 2012

Geen Usutu-virus in Nederlandse merels.

foto: Ruud van Beusekom
Vogelbescherming Nederland

Bij dode merels (Turdus merula) en zanglijsters (Turdus philomelos) in Nederland is geen Usutu-virus aangetroffen bij onderzoek. De vrees bestond dat deze vogelziekte, die in Duitsland veel slachtoffers onder met name merels had veroorzaakt, inmiddels de Nederlandse grens zou kunnen hebben overschreden. Volgend jaar is echter opnieuw waakzaamheid geboden voor het binnendringen van dit virus in ons land.

Na een bericht in de media in begin oktober over een te verwachten mogelijke sterfte onder merels kwam vanuit het gehele land een stroom van honderden meldingen over dode merels en lijsterachtigen binnen bij Vogelbescherming Nederland, Sovon Vogelonderzoek en het Dutch Wildlife Health Centre (DWHC).
In oktober zijn ruim 70 vers-dode vogels opgehaald voor sectie door het DWHC. Dit waren voornamelijk merels, maar ook zanglijsters en enkele andere wilde vogelsoorten. Na de sectie bij het DWHC is materiaal van deze dieren vervolgens naar het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) gestuurd voor testen op aanwezigheid van Usutu-virus. Alle testen op het Usutu-virus zijn nu afgerond door het RIVM en alle testresultaten zijn negatief. Er zijn dus tot op heden geen aanwijzingen gevonden voor aanwezigheid van deze ziekte in Nederland.

Alert voor 2013

Het Usutu-virus wordt door muggen overgebracht. Zodra het muggenseizoen in het voorjaar van 2013 weer aanbreekt zijn Vogelbescherming Nederland, Sovon Vogelonderzoek, RIVM en DWHC weer alert op de mogelijkheid van voorkomen van deze ziekte bij merels en andere zangvogels. Het grote aantal meldingen ontvangen uit het gehele land geeft de betrokkenheid aan van het publiek bij de gezondheid van deze populaire tuinvogels. In de tussentijd kan bij ongewone sterfte (meerdere dieren tegelijk) onder in het wild levende vogels, deze sterfte aangemeld worden bij het DWHC. Dit kan via het meldingsformulier op de website. In overleg wordt door het DWHC besloten of actie moet worden ondernomen. Dergelijke meldingen kunnen eveneens worden doorgegeven via de website van Sovon.
Meer informatie Marieke Veldman, communicatie faculteit Diergeneeskunde, Universiteit Utrecht, (030) 253 3430.
b.g.g. Persvoorlichting Universiteit Utrecht, (030) 253 3550.

16 november 2012

Het DWHC heeft in oktober 2012 ruim 400 meldingen van zieke of dode vogels gekregen. De aanleiding voor deze meldingen was de berichtgeving in de Nederlandse media over sterfte bij merels in Duitsland, als gevolg van besmetting door het Usutu-virus.
Het grootste gedeelte van de ontvangen meldingen betrof dood aangetroffen vogels, maar er kwamen ook bijna 50 meldingen binnen over zieke vogels. Bij bijna alle meldingen ging het om merels (Turdus merula). Iets minder vaak ging de melding over een zanglijster (Turdus philomelos), en een enkele keer over een andere zangvogelsoort. Veel vinders meldden dat de gevonden vogel helemaal gaaf was, en vaak ook dat de vogel in goede conditie leek. Verder waren de verhalen bij de meldingen wisselend.

Plaats van vondst van de in oktober 2012 bij het DWHC gemelde dode vogels

Ook bij Sovon en de Vogelbescherming zijn in oktober 2012 veel meldingen van dode merels binnen gekomen, en de drie organisaties hebben steeds onderling contact gehouden over de stand van zaken.
In totaal heeft het DWHC ruim 70 dood gevonden vogels opgehaald en onderzocht. Ook hiervan betrof het grootste gedeelte merels, gevolgd door zanglijsters en een incidentele andere zangvogel. Gezien de pathologische bevindingen bij de vogels is het onwaarschijnlijk dat het virus bij de vogels aangetroffen wordt. Echter, het onderzoek naar de mogelijke rol van Usutu-virus bij het overlijden van deze vogels is nog niet geheel afgerond. De resultaten worden binnenkort verwacht.
Het Usutu-virus wordt voornamelijk overgebracht door steekmuggen. In de winter zijn muggen minder actief, daarom verwachten wij op dit moment ook geen vogelsterfte door het virus meer. Mocht u in de toekomst een dode vogel vinden, en de omstandigheden zijn opvallend/afwijkend/bijzonder, dan kunt u dit melden via dwhc@uu.nl of via het meldformulier.

Foto: Luc Hoogestein

1 november 2012

In verband met dit onderzoek n.a.v. de berichtgeving in de pers, hebben wij op dit moment voldoende merels ontvangen voor ons onderzoek. Wij gaan de komende tijd alle meldingen verwerken en zullen onze bevindingen op deze website bekend maken. Mocht u in de toekomst weer dode merels aantreffen, of heeft u twijfel over ziekte onder de vogels, zou u ons dan willen mailen of het meldingsformulier invullen? De staf van het DWHC dankt u hartelijk voor uw oplettendheid en inzet!

11 oktober 2012

Hartelijk dank voor uw geweldige respons! Op dit moment komen er echter zoveel meldingen bij ons binnen dat er vertraging optreed in de beantwoording van uw bericht. Bij voorkeur uw melding doorgeven via ons meldingsformulier, bij bellen graag een bericht inspreken op onze voicemail met duidelijke vermelding van uw telefoonnummer.

9 oktober 2012

Het Usutu virus, een flavivirus, werd in Europa voor het eerst aangetoond in de nazomer van 2001 in merels (Turdus merula) in Oostenrijk (1). Nadien is het aangetoond in Hongarije, Italië, Zwitserland en in 2011 ook in Duitsland. In de zomer van 2009 werd een USUV-gerelateerde ziekte aangetoond in twee immuungecompromiteerde patiënten in Italië (2).
Onderzoekers van het Bernard Nocht Instituut in Hamburg hebben het virus opnieuw in Duitsland aangetoond in 2012. De uitbraak vindt plaats in hetzelfde gebied als vorig jaar (Baden-Würtemberg en Rheinland-Pfalz ), en daarnaast zijn nu ook in NoordRijn-Westfalen merels aan de ziekte gestorven. Hierbij komt ook, dat in een bloedmonster van een partij van 4200 bloedmonsters van bloeddonoren, antilichamen tegen Usutu virus zijn gevonden. Dit suggereert dat deze donor in contact geweest is met het virus, naar alle waarschijnlijkheid zonder ziek te zijn geworden, daar de donor verklaarde dat hij zich niet ziek gevoeld heeft (3).
Bij uitbraken in het buitenland is infectie onder wilde vogels aangetoond bij merels en een aantal andere zangvogels, zoals de huismus (Passer domesticus) (4, 5).

Als u een vers dode merel vindt, neem dan a.u.b. contact met ons op (030-2537925) tijdens kantooruren. Niet vers dode vogels graag melden via ons meldformulier.

4 oktober 2011

Usutu virus, een flavivirus, is voor het eerst beschreven in Europa in Oostenrijk in de nazomer van 2001 in merels (Turdus merula)(1). Sinds die tijd is het virus gevonden in Hongarije, Italië en Zwitserland. In de zomer van 2009 is USUV-gerelateerde ziekte gerapporteerd in twee immuun gecompromiteerde patiënten in Italie (2). Onderzoekers van het Bernhard Nocht Instituut in Hamburg identificeerden het virus in meerdere organen van een dode merel uit Birkenau (deelstaat Hessen) door middel van de test PCR(3). Het virus is ook gevonden in Culex pipiens pipiens muskieten gevangen in Weinheim (deelstaat Baden-Würtemberg) (2).
Op dit moment is het niet duidelijk of de toename in in het aantal gemelde dood gevonden merels in Baden-Würtemberg en Rheinland-Pfalz door het Usutu virus komt of niet.
Er is tot nog toe geen toename in merel sterfte gemeld bij het DWHC. Vindt u een dode merel, wilt u dan contact met ons opnemen? (030-2537925).

Referenties:

1. Emergence of Usutu virus, an African mosquito-borne flavivirus of the Japanese encephalitis virus group, central Europe.Weissenböck H, Kolodziejek J, Url A, Lussy H, Rebel-Bauder B, Nowotny N. Emerg Infect Dis. 2002 Jul;8(7):652-6.
2. Isolation of Usutu virus in Germany.Jöst H, Bialonski A, Maus D, Sambri V, Eiden M, Groschup MH, Günther S, Becker N, Schmidt-Chanasit J.Am J Trop Med Hyg. 2011 Sep;85(3):551-3
3. www.promedmail.org
4. Emergence and establishment of Usutu virus infection in wild and captive avian species in and around Zurich, Switzerland-Genomic and pathologic comparison to other central European outbreaks. Steinmetz HW, Bakonyi T, Weissenbrock H, Hatt J-M, Eulenerger U, Robert N, Hoop R, Nowotny N. Vet Microbiology 2011, 148, 207-212
5. Epizootic Emergence of Usutu virus in wild and captive birds in Germany. Becker N, Jöst H, Ziegler U, Eiden M, Höper D, Emmerich P et al. Plos One, 2012, 7 (2) e32604