Opnieuw hazenpest (tularemie) in Utrecht
In september 2019 is opnieuw hazenpest vastgesteld bij een haas in het werkgebied van de wildbeheereenheid Kromme Rijn in de provincie Utrecht. In dit gebied zijn ook in voorgaande jaren enkele hazen doodgegaan door hazenpest.
Hazenpest
Hazenpest is een ziekte die wordt veroorzaakt door de bacterie Francisella tularensis. Deze ziekte kan bij veel diersoorten voorkomen, maar vooral hazen en knaagdieren zijn gevoelig. Ook de mens kan door de bacterie ziek worden. Hazenpest is een zoönose, hetgeen inhoudt dat de mens de ziekte kan oplopen door contact met een besmet dier. Daarnaast kan de mens besmet raken met hazenpest door een insecten- of tekenbeet, door het binnenkrijgen van besmet (oppervlakte)water of voedsel of door inademen van gecontamineerd stof of luchtdeeltjes. Informatie over de ziekteverschijnselen bij de mens kunt u vinden op de website van het RIVM (http://www.rivm.nl/Onderwerpen/T/Tularemie).
Doodsoorzaken haas
Als een dode haas wordt gevonden, wordt vaak gedacht dat het dier is doodgegaan door hazenpest, maar in de meeste gevallen is de oorzaak een andere. In de periode 2013 tot heden zijn bij DWHC 335 hazen onderzocht, waarvan er 40 hazenpest hadden. Dat bij een dode haas meteen aan hazenpest wordt gedacht, komt mogelijk door de aandacht voor deze ziekte. Deze aandacht komt omdat het een zoönose is en de mens door het nemen van de nodige voorzorgsmaatregelen (zie alinea verderop) het risico op een besmetting kan verkleinen. In tabel 1 staat per provincie weergegeven in welke jaren bij hoeveel hazen hazenpest is vastgesteld.
Tabel 1: Overzicht van de aantallen hazen met hazenpest in de periode 2013 – heden
| Hazenpest | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | Totaal |
| Groningen | 1 | 1 | ||||||
| Friesland | 12 | 1 | 13 | |||||
| Overijssel | 1 | 2 | 1 | 4 | ||||
| Gelderland | 1 | 1 | 2 | |||||
| Utrecht | 1 | 5 | 3 | 5 | 1 | 15 | ||
| Zuid-Holland | 1 | 1 | ||||||
| Zeeland | 1 | 1 | ||||||
| Limburg | 1 | 1 | 1 | 3 | ||||
| Totaal | 1 | 2 | 14 | 8 | 4 | 8 | 3 | 40 |
In de meeste gevallen is de doodsoorzaak bij hazen dus een andere dan hazenpest. Kijkend naar de bij DWHC onderzochte dieren in 2019, dan is te zien dat de meeste hazen zijn doodgegaan door de Yersinia – bacterie of het lagovirus (EBHS en/of RHDV-2), zie figuur 1.
Figuur 1: Doodsoorzaken bij hazen in 2019
Voorzorgsmaatregelen
Je kunt nooit aan de buitenkant van een dood dier zien waaraan het is doodgegaan. Het is daarom altijd belangrijk om een ziek of dood dier met wegwerphandschoenen vast te pakken en deze na eenmalig gebruik weg te gooien.
Om een besmetting met hazenpest te voorkomen is het belangrijk om de volgende voorzorgsmaatregelen te nemen:
- Als de temperaturen nog hoog genoeg zijn voor muggen en/of teken, gebruik dan insectenwerende middelen en/of draag insectenwerende kleding als u het veld in gaat.
- Draag altijd wegwerphandschoenen bij het aanraken van zieke of dode dieren en gooi deze na eenmalig gebruik weg.
- Was hierna uw handen met zeep en veel water en droog ze goed.
- Zorg bij wondjes voor een goede wondhygiëne door de wond zorgvuldig te desinfecteren en verbind schaaf- en snijwondjes.
- Was vóór het eten opnieuw goed uw handen.
- Verhit konijnen- en hazenvlees altijd voldoende zodat het gaar is; eet geen rosé gebakken vlees (kerntemperatuur hoger dan 60 °C).
Meer Informatie
Hazenpest
Informatie en eerdere DWHC berichten is beschikbaar op de DWHC website.
Informatie over de ziekte bij de mens is beschikbaar op de website van het RIVM.
Informatie over de ziekte bij dieren is beschikbaar op de website van Wageningen Bioveterinary Research Lelystad
Yersinia
Meer informatie en eerdere DWHC berichten is beschikbaar op https://www.dwhc-dev.wp.hum.uu.nl/ziekten/yersinia-pseudotuberculosis/
Lagovirussen RHDV-2 en EBHS
Meer informatie en eerdere DWHC berichten is beschikbaar op Viraal hemorragisch syndroom
en op European brown hare syndrome
