Vergiftigd Wild

Lepus europaeus
(Foto, P. Munsterman, Saxifraga)

Anamnese

Op een locatie in Nederland werden in 2011 binnen een straal van 300 m vijf dode dieren gevonden: een vrouwelijke Europese haas (Lepus europaeus), een mannelijke zwarte kraai (Corvus corone), een mannelijke kleine mantelmeeuw (Larus fuscus), en twee jonge buizerds (Buteo buteo), een vrouwelijke en een mannelijke.
Voor onderzoek naar doodsoorzaak zijn de haas en de vogel karkassen naar DWHC gestuurd.

Macroscopisch onderzoek

Het karkas van de haas was incompleet en in een gevorderde staat van ontbinding. Alle inwendige organen van de haas ontbraken, met uitzondering van de baarmoeder. Het karkas presenteerde twee diepe sneden, een langs de schouder en een door de lies, beide gevuld met een groot aantal zwarte korrelachtige deeltjes.
Alle vogels waren in een goede voedingstoestand, zonder zichtbare wonden. In alle vogels, was de spiermaag vol met haren en zwarte korrelachtige deeltjes, en alle vogels hadden allen een vergrote milt. Verder waren bij de kraai de longen oedemateus (vochtig), en de lever en nieren bleek; bij de meeuw en de mannelijke buizerd de longen hyperaemisch (overmatige ophoping van bloed) en waren er hersenbloedingen, waarschijnlijk als gevolg van shock; en bij de vrouwelijke buizerd was de lever iets vergroot.

Larus fuscus
(Foto, J. van der Straaten, Saxifraga)

Microscopisch onderzoek 

De histologische beoordeling werd beperkt door bevriezingsartefacten (karkassen ingevroren aangeleverd), en bij de haas ook door de vergaande ontbinding. Binnen deze beperkingen:

Bij de haas was niets abnormaals te identificeren in de enkele aanwezige organen.
Bij de kraai en de twee buizerds waren er een paar kleine, locale, granulomateuze ontstekingshaarden met infiltratie van lymfocyten en plasma cellen (cellen gespecialiseerd in verdediging) in de lever, en bij de mannelijke buizerd ook in de longen. Verder had de mannelijke buizerd locaal hyperkeratose (verdikking van de hoornlaag) van de huid; de vrouwelijke buizerd matige hyperemie van de longen en van de milt; en de meeuw lichte anthracnose (zwart worden van het longweefsel door stof).

Buteo buteo
(Foto, M. Mollet, Saxifraga)

Toxicologisch onderzoek

Toxicologisch onderzoek is uitgevoerd aan de Gezondheidsdienst voor Dieren in Deventer. Een monster van de zwarte korrels uit de haas en een monster van de spiermaag inhoud van de mannelijke buizerd zijn geanalyseerd. In beide gevallen werden carbamaten gevonden (Aldicarb). De concentratie in de spiermaag was 830 mg / kg lichaamsgewicht, wat erg hoog is.

Conclusie

De waargenomen weefselafwijkingen bij deze vogels waren niet voldoende ernstig om doodsoorzaken te zijn, met uitzondering van de bloedingen in de hersenen, die wijzen naar acute shock. Echter, de concentratie van Aldicarb in de spiermaag van de buizerd was toereikend voor dood door vergiftiging, en shock zou hier secundair aan kunnen zijn. Aldicarb werd daarom beschouwd als de onderliggende oorzaak van de dood van deze vogel, evenals dat van de resterende vier vogels met deze zwarte korrels in hun spiermagen. De doodsoorzaak van de haas werd niet achterhaald. Alle bevindingen duidden erop dat de haas diende als lokaas met gif.

Vergiftiging door Aldicarb

Corvus corone
(Foto, M. Zekhuis, Saxifraga)

Aldicarb is een carbamaat insecticide. Het is effectief tegen verschillende ongewervelde dieren en is zeer giftig voor zoogdieren en vogels. Als de dieren het innemen, kan het verlamming van ademhalingsapparaat tot gevolg hebben, en dood door respiratoir falen  [2, 3].

Als maat voor de toxiciteit (vergiftigend vermogen) van een stof wordt de LD50 (afkorting van “dodelijke dosis, 50%”) gebruikt. De LD50 is de dosis die nodig is om de helft van de leden van een populatie te doden. Bij zoogdieren, begint de LD50 bij inname van Aldicarb in een vloeistof of olie vorm bij 0,5 mg per kg lichaamsgewicht [4]. De toxiciteit van droge granulaten is lager, 7 mg per kg [1].

Aldicarb werd gebruikt in de landbouw voor grond- en gewasbescherming [5]. Sinds 2007 zijn in Nederland middelen op basis van Aldicarb niet meer is toegestaan, vanwege grondwater vervuiling.
Hoewel niet toegestaan, wordt Aldicarb nog steeds misbruikt voor vergiftiging van wilde dieren zoals vossen en roofvogels, en ook om huisdieren te doden. Dit is niet alleen illegaal, maar is ook een vorm van dierenmishandeling vanwege lijden van het dier voor de dood.

Referenties

1. 1996. Aldicarb. Pesticide Information Profiles. The Extension Toxicology Network. Lees meer…
2. Grue C.E. Gibert P.L. and Seeley M.E. 1997. Neurophysiological and behavioral changes in non-target wildlife exposed to organophosphate and carbamate pesticides: thermoregulation, food consumption, and reproduction. American Zoologist, 37: 369–388. Lees meer…
3. Hill E.F. and Camardese M.B. 1984. Toxicity of anticholinesterase insecticides to birds: technical grade versus granular formulations. Ecotoxicology and Environmental Safety, 8: 551–563.
4. Risher J.F. Mink F.L. and Stara J.F. 1987.The toxicologic effects of the carbamate insecticide aldicarb in mammals: a review. Environmental Health Perspectives, 72: 267–281.
5. WHO 2003. Aldicarb in Drinking-water. Lees meer…