Verhongering is oorzaak van massasterfte zeekoeten
Rapport sectie zeekoeten aangeboden aan minister LNV
Verhongering is oorzaak van massasterfte zeekoeten
Begin 2019 spoelden er grote aantallen dode en doodzieke zeekoeten aan op de Nederlandse kust. In opdracht van minister Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) hebben de Universiteit Utrecht onder leiding van dr. Marja Kik en Wageningen University & Research (WUR) onderzoek gedaan naar de doodsoorzaak van de vogels. In totaal zijn zo’n 20.000 zeekoeten omgekomen door verhongering. In de magen van de dieren zijn geen grote hoeveelheden plastics aangetroffen, en de dieren zijn niet aantoonbaar ziek geweest. Dit betekent dat de zeekoeten niet zijn gestorven als gevolg van de verloren containers van MSC Zoe.
De faculteit Diergeneeskunde en het Dutch Wildlife Health Centre van de Universiteit Utrecht werden bij het onderzoek betrokken om pathologische afwijkingen te kunnen onderzoeken. Op 14 februari j.l. vond bij de faculteit Diergeneeskunde de sectie plaats op meer dan 100 van de aangespoelde zeekoeten. Dierenarts Marja Kik: “Wij kunnen onderliggende ziekten uitsluiten of bevestigen.” Na onderzoek van 139 zeekoeten blijkt nu dat alle dieren sterk vermagerd en ondervoed waren.
Dr. Marja Kik (helemaal rechts) zoekt samen met collega’s naar de doodsoorzaak
Dr Marja Kik: “De vogels waren bij het pathologisch onderzoek extreem mager. In het maagdarmkanaal troffen we aanwijzingen aan dat ze lang niet meer gegeten hebben. We vonden geen aanwijzingen voor infecties of vergiftiging.”
Moeilijk seizoen
De meeste vogels waren pas rond een halfjaar oud. Daarom ligt een belangrijke verklaring voor het hoge sterfteaantal bij de afgelopen broedperiode van de zeekoeten. Door onderzoekers van de broedgebieden in Schotland is bevestigd dat het een moeilijk seizoen was. Op zee konden deze jonge zeekoeten niet vissen naar hun normale voedsel en moesten zij het doen met kleinere prooien. Daardoor bleven de vogels verzwakt en gaf de storm – die ook het containerverlies van de MSC Zoe veroorzaakte – de doorslag.
Reactie minister Schouten
Minister Schouten reageert op het rapport van de UU en de WUR: “De dode zeekoeten die begin dit jaar massaal aanspoelden op de Nederlandse kust hield de gemoederen flink bezig. Ik dank de onderzoekers en alle vrijwilligers voor hun harde werk en sterke optreden. Het is goed om te weten dat er geen verband is tussen de verloren containers van MSC Zoe en de dode zeekoeten. Samen met mijn collega Van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat heb ik opdracht gegeven voor nader onderzoek naar de mogelijke (middel)lange termijn gevolgen van MSC Zoe op de ecologie van onze Noord- en Waddenzee.”
MSC Zoe
Door de periode waarin de zeekoeten aanspoelden werd er al snel een link gelegd met het overboord slaan van de containers van MSC Zoe. Op basis van het onderzoek van de UU en WUR kan dit nu worden uitgesloten. Er zijn geen giftige stoffen of non-food materialen, zoals grote hoeveelheden plastic, in de magen van de vogels aangetroffen. De zeekoeten zijn dus massaal gestorven ten tijde van het containerverlies van MSC Zoe, maar niet als gevolg daarvan.
Geen andere oorzaken
Een doodsoorzaak van de zeekoeten door vergiftiging, virussen (zoals vogelgriep), parasieten, zwerfvuil of oliebesmeuring is door de UU en WUR uitgesloten. Ook wees eerdere berichtgeving op duizenden ‘balletjes’ in de ontlasting van de zeekoeten. Onderzoek laat zien dat het niet om plastic balletjes gaat of om parasieten, maar om urinezuurkristallen ten gevolge van uitdroging van de vogels.
Populatie
Ondanks het grote aantal gestorven zeekoeten blijven de gevolgen voor de populatie beperkt. De volwassen broedvogels bleven gespaard en de sterfte van jonge vogels ligt altijd relatief hoog. Er leven ongeveer anderhalf miljoen zeekoeten in de Noordzee.
Op dat aantal vormen de 20.000 gestorven zeekoeten een kleine minderheid.
