Eekhoornkalender september: ziekten bij rode eekhoorns?

Bericht uitgegeven door de Zoogdiervereniging op 11 september 2014

Eind augustus bereikte ons het bericht dat er in Twente eekhoorns uit de boom vielen. De vraag is dan natuurlijk wat er aan de hand is. Gaat het om een ziekte en welke ziekte is dat dan? Het is bekend dat er, net als bij elke andere diersoort in het wild, af en toe ziekten bij eekhoorns optreden, maar welke dat precies zijn is veel minder bekend.

Zelfs van de epidemie die medio vorige eeuw een groot deel van de Europese populatie decimeerde is relatief weinig bekend. Er wordt verondersteld dat het toen ging om een parapokkenvirus dat verwant is aan het myxomatosevirus dat onder konijnen rondwaart en zijn tol eist. In hoeverre het parapokkenvirus (nog) in Nederland voorkomt is niet bekend. In Groot-Brittannië komt het parapokkenvirus in ieder geval nog voor. Daar heb je zelfs de bijzonder ongelukkige omstandigheid dat de daar alom aanwezige grijze eekhoorn drager is van het parapokkenvirus, maar er zelf doorgaans niet ziek van wordt. Hij kan de ziekteverwekker echter wel doorgeven aan de rode eekhoorn, die er meestal aan sterft. Zo wordt de strijd om het voortbestaan tussen deze twee eekhoornsoorten wel heel ongelijk. Sinds 1950 is de rode eekhoorn in Groot-Brittannië met maar liefst 95% afgenomen.

Lepra
Er worden af en toe ook nieuwe ziekten ontdekt. In Schotland zijn sinds 2006 enkele gevallen gevonden waarbij rode eekhoorns stierven aan een bacterie die verwant is aan de bacterie die bij mensen lepra veroorzaakt. Men verwacht niet dat deze nieuwe ziekte een gevaar voor mensen oplevert. Geïnfecteerde dieren verliezen hun vacht en krijgen pijnlijke zwellingen rond de neus, oren en handen en voeten. Het zijn overigens ziekteverschijnselen die ook van het parapokkenvirus bekend zijn. Aanvullend onderzoek moet dan duidelijk maken om welke ziekteverwekker het gaat.

Dode eekhoorns melden
De Zoogdiervereniging wil in samenwerking met het Dutch Wildlife Health Centre (DWHC) meer informatie verzamelen over ziekten bij eekhoorns. Daarom roepen we iedereen op om dood gevonden eekhoorns aan te melden via www.zoogdiergezien.nl  (update 24 juli 2017: deze site bestaat niet meer. Ga voor het doorgeven van zoogdierwaarnemingen naar www.telmee.nl, www.waarneming.nl. Zoogdieren en andere soorten in uw achtertuin kunt u melden via www.tuintelling.nl.)

Ophalen voor onderzoek
Als de dode dieren nog vers zijn, dan kan er bovendien onderzoek plaatsvinden naar de doodsoorzaak. Bij verkeersslachtoffers, waarbij het dier nog intact is, kunnen we de eventuele aanwezigheid van ziekten onderzoeken. Als u een verse, dode (intacte) eekhoorn vindt, dan willen we u vragen zo spoedig mogelijk contact op te nemen met het DWHC en het meldingsformulier op www.dwhc-dev.wp.hum.uu.nl in te vullen. Zij regelen dan dat het dier bij u wordt opgehaald voor onderzoek.

Voor onderzoek naar onverwachte of buitengewone sterfte en de doodsoorzaak kunt u dode wilde dieren inleveren bij DWHC:

• Vul het DWHC-meldingsformulier in.
• DWHC neemt vervolgens contact met u op.
• Alleen verse dode dieren kunnen worden onderzocht (maximaal 1 dag dood)
• Verkeersslachtoffers of doodgebeten eekhoorns moeten nog intact zijn
• Bij aanname van het dier wordt het opgehaald (postcode-adres), dan wel kan het dier van maandag tot en met vrijdag 8.30 – 16.00 uur worden ingeleverd bij de sectiezaal van Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht
• Dieren koel bewaren (4 ˚C), NIET invriezen.
• Dieren dubbel verpakken in twee plastic zakken, zie Handleiding inpakken (0,8 MB).

2014 Is door de Zoogdiervereniging en Stichting Eekhoornopvang uitgeroepen tot Jaar van de eekhoorn. Meer informatie over het Jaar van de eekhoorn is te vinden op www.jaarvandeeekhoorn.nl (2020: niet meer werkzaam).

Tekst: Vilmar Dijkstra, Zoogdiervereniging