Ziekte: Mycobacterium tuberculosis complex – Tuberculose – TBC

Ziekteverwekker

Tuberculose is een oude ziekte die veel diersoorten, inclusief de mens kan besmetten. Het wordt meestal veroorzaakt door een bacterie van het Mycobacterium tuberculosis complex, met o.a. M. tuberculosis (die beschouwd wordt als voornamelijk een ziekteverwekker bij de mens), M. bovis (die normaal gesproken de veroorzaker is van tuberculose bij herkauwers, en vaak bovine tuberculose of runder tuberculose wordt genoemd), en enkele andere soorten.

Het is belangrijk te beseffen dat deze bacteriën niet alleen de normale gebruikelijke gastheren kan besmetten, maar ook andere diersoorten (incl. de mens). Zo kan M. tuberculosis ook gevonden worden bij honden en paarden[1,2] en M. bovis bij mensen[3].

Het oudste bekendste geval schijnt afkomstig te zijn van de uitgestorven ‘long-horned’ bison (Bison cf. antiquus) waarbij uit beenbeschadigingen (laesies) genetisch materiaal is geïsoleerd[4].

De bacterie wordt meestal door de lucht verspreid in de vorm van kleine druppeltjes die bij het niezen en hoesten van een besmet dier vrijkomen en worden ingeademd. Vandaar dat de ziekte meestal in de longen begint. De bacterie kan ook verspreid worden via direct contact tussen dieren  en lichaamsvloeistoffen van zieke dieren. Overdracht van M. bovis op mensen, vindt meestal plaatst via het drinken van niet gepasteuriseerde melk van besmette koeien[3].

Tuberculose in gehouden dieren lijkt in de meeste Europese landen onder controle dankzij een strak testregime van runderen. Echter in sommige landen is de bacterie ook aanwezig in wild. Voorbeelden zijn de aanwezigheid van M. bovis in Spanje en Frankrijk in wilde zwijnen (Sus scrofa) en in edelherten (Cervus elaphus), en in Engeland en Ierland in dassen (Meles meles) en andere wildsoorten [6,7,8].

M. caprae, een ander mycobacterium uit het M. tuberculosis complex, komt voor in edelherten, runderen en mensen in Oostenrijk en zuid Duitsland [9,10].

Nederland heeft de tuberculose vrije status. Maar individuele gevallen van besmette runderen door import komt bijna jaarlijks voor [11]. In de periode december 2012- april 2014 zijn 104 dassen onderzocht op de aanwezigheid van bacteriën uit het Mycobacterium tuberculosis complex. Dit was een gezamenlijke project van DWHC en CVI Lelystad. Alle onderzochte dassen waren negatief (zie bericht https://www.dwhc-dev.wp.hum.uu.nl/geen-tbc-dassen-nederland/ ).

Referenties:

  1. Accidental infection of veterinary personnel with Mycobacterium tuberculosis at necropsy: a case study. Posthaus H, Bodmer T, Alves L, Oevermann A, Schiller I, Rhodes SG, Zimmerli S. Vet Microbiol. 2011 May 5;149(3-4):374-80.
  2. Pulmonary disease due to Mycobacterium tuberculosis in a horse: Zoonotic concerns and limitations of antemortem testing. Lyashchenko KP, Greenwald R, Esfandiari J, Lecu A, Waters WR, Posthaus H, Bodmer T, Janssens JP, Aloisio F, Graubner C, Grosclaude E, Piersigilli A, Schiller I. Vet Med Int. 2012;2012:642145.
  3. Human Mycobacterium bovis infection in the United Kingdom: Incidence, risks, control measures and review of the zoonotic aspects of bovine tuberculosis. de la Rua-Domenech R.,. Tuberculosis (Edinb). 2006 Mar;86(2):77-109
  4. Mycobacterium tuberculosis complex DNA from an extinct bison dated 17,000 years before the present. Rothschild BM, Martin LD, Lev G, Bercovier H, Bar-Gal GK, Greenblatt C, Donoghue H, Spigelman M, Brittain D. Clin Infect Dis. 2001 Aug 1;33(3):305-11.
  5. A review of infection of wildlife hosts with Mycobacterium bovis and the diagnostic difficulties of the ‘no visible lesion’ presentation. Gavier-Widén D, Cooke MM, Gallagher J, Chambers MA, Gortázar C. N Z Vet J. 2009 Jun;57(3):122-31.
  6. Mycobacterium bovis in wildlife in France. Zanella G, Durand B, Hars J, Moutou F, Garin-Bastuji B, Duvauchelle A, Fermé M, Karoui C, Boschiroli ML. Zoonoses Public Health. 2012 Sep;59 Suppl 2:170-8.
  7. Progress in the control of bovine tuberculosis in Spanish wildlife. Gortazar C, Vicente J, Boadella M, Ballesteros C, Galindo RC, Garrido J, Aranaz A, de la Fuente J. Vet Microbiol. 2011 Jul 5;151(1-2):170-8.
  8. Bovine tuberculosis infection in wild mammals in the South-West region of England: a survey of prevalence and a semi-quantitative assessment of the relative risks to cattle. Delahay RJ, Smith GC, Barlow AM, Walker N, Harris A, Clifton-Hadley RS, Cheeseman CL.Vet J. 2007 Mar;173(2):287-301.
  9. Infection of red deer, cattle, and humans with Mycobacterium bovis subsp. caprae in western Austria. Prodinger WM, Eigentler A, Allerberger F, Schönbauer M, Glawischnig W. J Clin Microbiol. 2002 Jun;40(6):2270-2.
  10. Tuberculosis in cattle – surprisingly re-emerging or continuously present?. Moser I, Köhler H, Menge C. Tierarztl Prax Ausg G Grosstiere Nutztiere. 2014;42(4):240-9; German
  11. Spierenburg, M.A.H, Valkenburg, S.M. & Zijderveld, F.G. van (2014). Import van met TBC besmette runderen uit officieel vrije lidstaten. Tijdschrift voor Diergeneeskunde 12: 28-31

Symptomen dieren

Bij chronische ziekte vormen laesies een aanwijzing voor de ziekte. De weefselbeschadigingen bestaan uit knobbeltjes met een crèmig witte inhoud en het dier is meestal dun of uitgemergeld. Echter, ook andere ziekten kunnen een vergelijkbaar beeld hebben, maar een andere ziekteverwekker. Daarom is het noodzakelijk om verdere tests uit te voeren (microscopie en identificatie van de bacterie middels kweken of moleculaire onderzoeksmethoden). Daarnaast moet rekening worden gehouden met het feit dat vroege en kleine verwondingen zo onopvallend zijn, dat deze gemakkelijk over het hoofd worden gezien. Het is niet mogelijk om tuberculose uit te sluiten op basis van macroscopisch onderzoek[5].

 

5. A review of infection of wildlife hosts with Mycobacterium bovis and the diagnostic difficulties of the ‘no visible lesion’ presentation. Gavier-Widén D, Cooke MM, Gallagher J, Chambers MA, Gortázar C. N Z Vet J. 2009 Jun;57(3):122-31.

Externe informatie

Onderzoeksresultaten

Projecten

Geen projecten gevonden.

Overige berichten

Documenten en Publicaties

Geen publicaties gevonden.